|
Autodesk, globalni lider u oblasti CAD softvera, nudi niz proizvoda od kojih je najpoznatiji AutoCAD. Načini licenciranja svih Autodesk‑ovih proizvoda prate jedinstvena pravila, koja se kreću oko pojma licence. Kupovinom Autodesk licence, instalacijom programa, unosom serijskog broja i prihvatanjem End User Licence Agreement‑a korisnik stiče pravo korišćenja odgovarajućeg softvera. Serijski broj u formatu xxx‑xxxxxxxx je jedinstven i vezuje se za pravno ili fizičko lice koje je licencu pribavilo – Autodesk i njegov regionalni distributer mogu u svakom trenutku proveriti status serijskog broja i licence.
Prava korišćenja Autodesk proizvoda se odnose isključivo na verziju koja je nabavljena, pri čemu su oznake verzija zapravo godine izdavanja programa (2009, 2010, 2011...) Kada korisnik plati za pravo korišćenja nove verzije, prethodnu verziju može da koristi još 120 dana, a posle toga je mora ukloniti sa računara, osim u slučaju pretplate za održavanje softvera (Autodesk Subscription) o kojoj će tek biti reči.
Tipovi licenci
 | | (kliknite za veću sliku) |
U zavisnosti od potreba korisnika, Autodesk nudi razne tipove licenci. Stand‑alone licenca je namenjena korišćenju nekog Autodesk‑ovog proizvoda na jednom računaru i direktno je vezana za taj računar kroz proceduru aktivacije. Multiseat stand‑alone licenca omogućava aktiviranje i upotrebu Autodesk proizvoda sa istim serijskim brojem na više radnih mesta, pri čemu se svaka pojedinačna instalirana kopija ponaša kao stand‑alone licenca i mora se posebno aktivirati. Network License je skup licenci koje se dinamički dodeljuju korisnicima od strane jednog ili više servera. Proizvodi se instaliraju na radnim stanicama, ali se prilikom svakog pokretanja od servera traži dozvola za pokretanje softvera. Ukoliko dozvoljeni broj licenci nije premašen, korisnik dobija pravo da koristi program, a broj raspoloživih licenci na serveru se smanjuje za jedan. Nakon završetka rada, licenca se oslobađa i vraća serveru. Za prenosne računare koji se koriste na terenu moguće je obezbediti rad u off‑line režimu pomoću licenci privremeno „pozajmljenih“ sa servera.
Za korisnike koji nastupaju na stranim tržištima posebno je važna Global Network User License (GNUL), vremenski ograničena dozvola da se licence koriste u mrežnom okruženju van teritorije specificirane opštim uslovima licencnog ugovora. GNUL licenca se kupuje posebnim ugovorom između Autodesk‑a i korisnika, pri čemu je minimalno trajanje GNUL ugovora 3 godine a minimalni broj radnih mesta 50. Za sve licence koje su predmet GNUL ugovora se plaća posebna naknada.
Po tipu korisnika licence se mogu podeliti na Commercial (za komercijalnu upotrebu), Not For Resale (za partnere koji ih koriste u prezentacione svrhe), Educational (za obuku), besplatne Student and Personal Learning License kao i Autodesk Developer Network licence koje se, pod posebnim uslovima, daju registrovanim članovima Autodesk razvojne mreže, tj. ljudima koji se bave razvojem aplikacija koje se oslanjaju na Autodesk proizvode.
Za stalne korisnike Autodesk‑ovih alata važna je Autodesk Subscription, godišnja pretplata za održavanje softvera, koja podrazumeva isporuku novih verzija u periodu trajanja pretplate. Uslov za ulazak u Autodesk Subscription sistem je posedovanje trajne licence za aktuelnu verziju softverskog paketa za koji se zasniva pretplatnički odnos, a pretplatnici kasnije uživaju posebne pogodnosti, među kojima je pravo upotrebe prethodnih verzija softvera sve dok korisnik plaća pretplatu za održavanje softvera.
Neki detalji Autodesk‑ovih ugovora
Plativši licencu za Autodesk proizvod, korisnik stiče pravo da koristi softver u okviru ugovorenog perioda. Korisnik ne može preneti prava korišćenja softvera na druga lica, pa čak ni na pridružena privredna društva, bez prethodne saglasnosti Autodesk‑a. Korisnik može vršiti prenos licence sa jedne lokacije na drugu, pod uslovom da je lokacija u vlasništvu ili zakupu od strane istog pravnog lica i pod uslovom da se ta lokacija nalazi u okviru teritorije definisane ugovorom o licenciranju. Svaki ovakav transfer licence zahteva odobrenje od strane kompanije Autodesk.
Po pravilima licencnog ugovora softver se može koristiti samo u okviru teritorije države u kojoj je nabavljen. Softver nabavljen u Evropskoj uniji (EU) ili Evropskoj zoni slobodne trgovine (EFTA) može se koristiti u bilo kojoj zemlji Evropske unije ili EFTA, pri čemu treba znati da je Srbija član CEFTA, ali ne i EFTA. Od aprila 2007. korisnici pretplate za održavanje softvera dobijaju pravo upotrebe softvera van teritorije na kojoj je nabavljen u ukupnom trajanju od 90 dana tokom kalendarske godine. Pomenuta GNUL licenca predstavlja način da se, uz određena ograničenja, mrežne licence Autodesk softvera koriste širom sveta.
Korisnici pretplate za održavanje softvera mogu, nakon potpisivanja dodatnog ugovora, koristiti određeni proizvod na kućnom računaru u poslovne svrhe. Licence namenjene kućnoj upotrebi su po tipu NFR Stand‑alone, vremenski ograničene na period od 13 meseci. Nakon isteka ovog perioda licence se ne mogu koristiti kao osnova za dogradnju na sledeću verziju niti se preko njih mogu ostvariti popusti.
Korisnici ne smeju dozvoliti trećim licima pristup Autodesk proizvodima kroz internet vezu u smislu pružanja usluga poput Web hosting‑a ili time‑sharing‑a. Upotreba Autodesk proizvoda preko terminal servisa, poput Citrix‑a, ili u virtuelnim hardverskim okruženjima nije podržana od strane Autodesk‑a i predstavlja kršenje odredbi licencnog ugovora, baš kao i upotreba Norton Ghost‑a ili sličnih rešenja kao „prečica“ za instalaciju programa.
Put do legalnog softvera
 | | (kliknite za veću sliku) |
Proizvođači softvera i partneri koji se bave zaštitom prava intelektualne svojine primetili su više načina zloupotrebe Autodesk proizvoda. Uz očigledno korišćenje softvera bez licence, uočene su i tzv. dimne zavese tj. korišćenje neodgovarajućih licenci (recimo u firmi koja poseduje licence za AutoCAD LT, a koristi naprednije proizvode), zatim upotreba neodgovarajuće verzije (kupac legalne licence koristi novu verziju programa bez dozvole proizvođača), upotreba većeg broja licenci od kupljenih količina, neovlašćeno ustupanje licenci trećim licima i upotreba neodgovarajućih edicija u komercijalne svrhe.
Pri legalizaciji Autodesk‑ovih proizvoda važno je da se licence kupuju isključivo kod autorizovanih prodavaca, pošto je bilo više pokušaja da se preprodaju licence nabavljene u drugim državama i regionima ili licence koje su već korišćene, pa samim tim i registrovane na druge pravne subjekte. Srbija je trenutno u grupi zemalja s povlašćenom politikom cena, pa su kod nas cene Autodesk softvera najniže u regionu. U svakom slučaju, kupac treba da zatraži od prodavca sertifikat o licenci, elektronski dokument koji izdaje proizvođač i u kome su navedeni detalji vezani za sam proizvod, količine, verzije i svi relevantni detalji vezani za kupca.
 | | (kliknite za veću sliku) |
Nakon izvršene legalizacije treba čuvati originalno pakovanje softvera, instalacioni medij, kao i račune (fakture) kojima se dokazuje nabavka. Preporučuje se povremeni inventar softverskih proizvoda u okviru firme i poređenje rezultata sa brojem kupljenih licenci. Da bi olakšao ovaj posao, Autodesk besplatno nudi korisnicima Asset Locator, koji se nalazi na instalacionim diskovima svih Autodesk proizvoda ili se može preuzeti sa Web sajta. Radi se o jednostavnom programu koji omogućava da se napravi lista Autodesk‑ovih proizvoda koji se koriste na pojedinačnom računaru ili čitavoj mreži. Lista sadrži sve serijske brojeve i olakšava poređenje broja angažovanih licenci sa brojem licenci koje su kupljene.
U slučaju kontrole, treba imati pri ruci izveštaj o osnovnim sredstvima tj. broju računara, dokaze o nabavci softvera (račune), licencne sertifikate i izveštaje o inventaru softverskih resursa. U septembru 2010. godine kompanija Autodesk je, u saradnji sa regionalnim distributerom „OSA Računarski inženjering“, uvela posebnu poziciju za Licence Compliance Manager‑a, čija je osnovna uloga podsticanje upotrebe legalnog softvera. On će, pre svega besplatnim savetima, pomoći korisnicima u prepoznavanju nelegalnog softvera, objasniti im korišćenje alata za inventar softverskih resursa i pomoći pri izboru odgovarajućih proizvoda i njihovoj legalizaciji.
Za tabele sa verzijama i cenama softverskih paketa pogledajte PC #176.
Korisne adrese:
OSA Računarski Inženjering
http://www.osa.rs
Autodesk
http://www.autocad.rs
| 
